Tanınmış oyuncu Kevin Bacon’un “o kadar çok film çevirdim ki, muhtelemen beraber oynamadığım kimse kalmamıştır” demesi üzerine genç sinemaseverler Kevin Bacon Oyunu’nu icat ettiler.
Oyunun amacı,
herhangi bir aktörden yola çıkarak, onunla aynı filmde oynayan aktörlerden bir zincir yaparak Kevin Bacon’a
ulaşmak, ve bunu mümkün olduğunca kısa bir zincirle yapmak. Böyle oluşturulan en kısa zincirin uzunluğu, o
aktörün “Bacon sayısı” olur.
Sözgelişi, Russell Crowe’dan başlayalım. Crowe ile Bacon’ın hiç bir filmde ortak rolleri yok. Ancak Crowe “Man of Steel” (2013) filminde Kevin Costner’la beraber oynadı. Kevin Costner da “JFK” (1991) filminde Kevin Bacon’la beraberdi. Yani Russell Crowe’un Bacon sayısı iki.
Crowe da Bacon gibi pek çok filmde rol almış bir oyuncu, o yüzden bu sayının küçüklüğü pek şaşırtıcı olmayabilir. Bu sefer başka birinden, Yıldız Savaşları’nın başrol oyuncusu olmasına rağmen daha sonra pek
az sinema filminde oynayan Mark Hamill’den başlayalım. Onun Bacon’a mesafesinin çok daha büyük olmasını bekleriz, ama şaşırtıcı şekilde yine sadece iki adımda Bacon’a ulaşıyoruz.
Hamill “Corvette Summer” (1978) filminde Ken Tipton’la oynadı, o da “Planes, Trains & Automobiles”da (1987) Kevin Bacon’la beraberdi.
Genellikle bir oyuncudan diğerine ulaşmak için birden fazla kısa yol bulunabilir. Hamill’den Bacon’a giden başka birçok yoldan biri Carol Martin’den geçiyor. “The Raffle” (1994) filmde Mark Hamill ile Carol Martin beraberdi, Martin de 1980’de “Hero At Large” filminde Bacon’la oynamıştı.
Tamam, ama bunların hepsi sonuçta Hollywood oyuncusu. Uzak bir ülkede yaşayan, Hollywood’a adımını atmamış bir oyuncunun Bacon’a çok daha uzak olacağı tahmin edilebilir.
Sözgelişi bir Türk oyuncuyu, Kemal Sunal’ı alalım. Kemal Sunal “Propaganda”da (1999) Meltem Cumbul’la oynadı. Cumbul “The Alphabet Killer”da (2008) Michael Ironside ile beraberdi. Ironside ise “X-Men: The
First Class”de Kevin Bacon’la rol arkadaşıydı. Öyleyse Kemal Sunal’ın Bacon sayısı sadece üç.
Dahası, Ayhan Işık, Nubar Terziyan, Nuri Alço ve Fatma Girik’in de Bacon sayıları üç. Deneme yanılmayla daha yüksek sayılar bulmak epeyce zor. Sinema bilginiz delicesine derin değilse, herhangi bir oyuncunun Kevin Bacon’a hangi filmlerle bağlandığını görmek için
Oracle of Bacon, internet film veritabanı IMDB’nin düzenli olarak güncellenen veritabanını kullanıyor. Bu veritabanındaki iki milyon oyuncuyu bir milyondan fazla film ile birbirine bağlarsanız ve bilgisayar yardımıyla hepsinin Bacon’a uzaklığını hesaplarsanız, bunların ortalama Bacon sayısı 3’e çok yakın çıkmakta. En yüksek Bacon sayısı ise 8. Başka bir deyişle, bu milyonlarca oyuncudan her biri en fazla 8 adımda Bacon’a ulaşabiliyor. Dahası, 1,5 milyon gibi ezici bir çoğunluk Bacon’a sadece 2 veya 3 adım uzakta.
Bu ilginç durumun sebebi ne? En önemli sebep Bacon’un üretkenliği. Birçok filmde oynadığı için çok sayıda farklı çalışma arkadaşı olmuş, bu da onun ulaşılabilirliğini artırmış. Çevreniz genişse, çok arkadaşınız varsa, üçüncü bir kişinin sizinle ortak bir arkadaşı bulunması ihtimali daha yüksektir.
Ancak, Bacon çok özel bir yerde değil. Kevin Bacon yerine, Dustin Hoffmann oyununu oynadığımızı düşünelim. Yine her oyuncunun, ortak çevrilen filmler aracılığıyla kurdukları bağlantıları takip ederek Dustin
Hoffmann’a da az sayıda adımda (ortalama 2,94) ulaşırız. Yani Hoffmann’a ulaşmak, az daha kolaydır.
Öyleyse, her oyuncuya tek tek bu ölçüyü uygulayarak, en kolay ulaşılabilen aktörün kim olduğunu bulabiliriz.
Bunu elbette elle yapmayız, çünkü dört trilyon aktör çifti (iki milyon kere iki milyon) arasındaki en kısa mesafeyi bulmak gibi zahmetli bir iş yapmamız gerekir. Ama bilgisayarlar böyle işler için var.
Hesabın sonunda, bütün sinema oyuncularına olan mesafesi en yakın olan aktörün Harvey Keitel olduğu ortaya çıkıyor. Bütün aktörlerin “Keitel sayısı”nın ortalaması sadece 2,85.
Bir dairenin içinde, dairenin çevresindeki noktalara ortalama uzaklığı en küçük olan nokta merkez noktasıdır (diğer iç noktalar, çevredeki bazı noktalara daha yakın olsalar da çoğunluğa uzak kalırlar). Bu geometrik benzetmeden yola çıkarak Harvey Keitel’in sinema dünyasının merkezinde olduğunu söyleyebiliriz.
Ancak bu merkez epeyce dolu; merkeze en yakın ilk bin kişinin sayıları 2,85 ila 3,06 gibi dar bir aralıkta değişiyor.
Ağların matematiksel dili
Ağların matematiksel incelenmesinde basit bir model kullanılır: Bir ağ, belli sayıda noktalar ve bunların bazıları arasındaki bağlantılardan ibarettir. Milgram’ın incelediği türden arkadaşlık ağlarından bahsediyorsak,
noktalar kişileri temsil eder ve iki kişi yakın arkadaşsa aralarında bir bağlantı varsayarız. Hollywood oyuncuları ağında noktalar yine insanları temsil eder, ama aralarındaki bağlantı arkadaşlık ilişkisiyle değil aynı filmde rol almalarıyla kurulur.
Ağ dilinde bir aktörün Bacon sayısı, o aktörle Bacon arasındaki “uzaklık” olarak bilinir.
Ağda iki nokta
seçelim ve bağlantıları takip ederek birinden diğerine bir yol çizelim. Birçok uzun ve dolambaçlı yol
bulunabilir, ama biz en az adım gerektiren(ler)i seçelim. Bunların uzunluğu, iki noktanın birbirine
“uzaklığı”olarak tanımlanır. Ortalama Bacon sayısı ise, diğer aktörlerin Bacon’a olan bu uzaklıklarının
ortalamalasıdır.
Aktörler ağının çapının ne olduğunu bilmesek de bir tahminde bulunabiliriz. “Oracle of Bacon” herkese en
uzak olan aktörün ortalama uzaklığının 10,105 olduğunu hesaplamış. Adı açıklanmayan bu aktöre en uzak
olanlar sadece 15 adım mesafede, demek ki ağın çapı da 15.
Yani, milyonlarca aktörden herhangi ikisini seçin, birinden diğerine en fazla 15 adımda ulaşabilirsiniz, o da
çok şanssızsanız. Çok daha yüksek ihtimalle 4-5 adım yeterli olacaktır. Küçük dünya ağlarının matematiksel
tanımı da böyledir: Ağın çapı, ağdaki nokta sayısından çok çok küçük olmalıdır.
Şu en uzakta duran aktöre daha ayrıntılı bakalım. Aşağıdaki tablo, bu aktöre her uzaklık değerinde kaç tane
aktör olduğunun dağılımını veriyor.
Aktörümüzün aynı filmde beraber çalıştığı sadece yedi kişi var. Muhtemelen sadece bir veya iki tane çok
düşük bütçeli filmde oynamış. Kendisiyle oynayanlarla beraber oynayan (ama onunla doğrudan beraber
çalışmayan) sadece iki aktör var. Bir sonraki katmanda sadece dört kişi, sonrakinde ise sadece iki kişi
mevcut. Garip bir şekilde birçok yalıtılmış aktör, birbirleriyle de pek biraraya gelmeden, olağanüstü küçük
kadrolu filmlerde yer almışlar. Ancak yedinci adımdan sonra belli bir kalabalık oluşmaya başlıyor, ondan
sonra üç adım daha atarak bir milyon kişilik bir katmana ulaşıyoruz.
Bu örnek, küçük bir dünyada, herkesten uzak kalmanın aslında ne kadar zor olduğunu gösteriyor.
alıntı: acikbilim.com
Oyunun amacı,
herhangi bir aktörden yola çıkarak, onunla aynı filmde oynayan aktörlerden bir zincir yaparak Kevin Bacon’a
ulaşmak, ve bunu mümkün olduğunca kısa bir zincirle yapmak. Böyle oluşturulan en kısa zincirin uzunluğu, o
aktörün “Bacon sayısı” olur.
Sözgelişi, Russell Crowe’dan başlayalım. Crowe ile Bacon’ın hiç bir filmde ortak rolleri yok. Ancak Crowe “Man of Steel” (2013) filminde Kevin Costner’la beraber oynadı. Kevin Costner da “JFK” (1991) filminde Kevin Bacon’la beraberdi. Yani Russell Crowe’un Bacon sayısı iki.
Crowe da Bacon gibi pek çok filmde rol almış bir oyuncu, o yüzden bu sayının küçüklüğü pek şaşırtıcı olmayabilir. Bu sefer başka birinden, Yıldız Savaşları’nın başrol oyuncusu olmasına rağmen daha sonra pek
az sinema filminde oynayan Mark Hamill’den başlayalım. Onun Bacon’a mesafesinin çok daha büyük olmasını bekleriz, ama şaşırtıcı şekilde yine sadece iki adımda Bacon’a ulaşıyoruz.
Hamill “Corvette Summer” (1978) filminde Ken Tipton’la oynadı, o da “Planes, Trains & Automobiles”da (1987) Kevin Bacon’la beraberdi.
Genellikle bir oyuncudan diğerine ulaşmak için birden fazla kısa yol bulunabilir. Hamill’den Bacon’a giden başka birçok yoldan biri Carol Martin’den geçiyor. “The Raffle” (1994) filmde Mark Hamill ile Carol Martin beraberdi, Martin de 1980’de “Hero At Large” filminde Bacon’la oynamıştı.
Tamam, ama bunların hepsi sonuçta Hollywood oyuncusu. Uzak bir ülkede yaşayan, Hollywood’a adımını atmamış bir oyuncunun Bacon’a çok daha uzak olacağı tahmin edilebilir.
Sözgelişi bir Türk oyuncuyu, Kemal Sunal’ı alalım. Kemal Sunal “Propaganda”da (1999) Meltem Cumbul’la oynadı. Cumbul “The Alphabet Killer”da (2008) Michael Ironside ile beraberdi. Ironside ise “X-Men: The
First Class”de Kevin Bacon’la rol arkadaşıydı. Öyleyse Kemal Sunal’ın Bacon sayısı sadece üç.
Dahası, Ayhan Işık, Nubar Terziyan, Nuri Alço ve Fatma Girik’in de Bacon sayıları üç. Deneme yanılmayla daha yüksek sayılar bulmak epeyce zor. Sinema bilginiz delicesine derin değilse, herhangi bir oyuncunun Kevin Bacon’a hangi filmlerle bağlandığını görmek için
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
sitesine bakabilirsiniz.Oracle of Bacon, internet film veritabanı IMDB’nin düzenli olarak güncellenen veritabanını kullanıyor. Bu veritabanındaki iki milyon oyuncuyu bir milyondan fazla film ile birbirine bağlarsanız ve bilgisayar yardımıyla hepsinin Bacon’a uzaklığını hesaplarsanız, bunların ortalama Bacon sayısı 3’e çok yakın çıkmakta. En yüksek Bacon sayısı ise 8. Başka bir deyişle, bu milyonlarca oyuncudan her biri en fazla 8 adımda Bacon’a ulaşabiliyor. Dahası, 1,5 milyon gibi ezici bir çoğunluk Bacon’a sadece 2 veya 3 adım uzakta.
Bu ilginç durumun sebebi ne? En önemli sebep Bacon’un üretkenliği. Birçok filmde oynadığı için çok sayıda farklı çalışma arkadaşı olmuş, bu da onun ulaşılabilirliğini artırmış. Çevreniz genişse, çok arkadaşınız varsa, üçüncü bir kişinin sizinle ortak bir arkadaşı bulunması ihtimali daha yüksektir.
Ancak, Bacon çok özel bir yerde değil. Kevin Bacon yerine, Dustin Hoffmann oyununu oynadığımızı düşünelim. Yine her oyuncunun, ortak çevrilen filmler aracılığıyla kurdukları bağlantıları takip ederek Dustin
Hoffmann’a da az sayıda adımda (ortalama 2,94) ulaşırız. Yani Hoffmann’a ulaşmak, az daha kolaydır.
Öyleyse, her oyuncuya tek tek bu ölçüyü uygulayarak, en kolay ulaşılabilen aktörün kim olduğunu bulabiliriz.
Bunu elbette elle yapmayız, çünkü dört trilyon aktör çifti (iki milyon kere iki milyon) arasındaki en kısa mesafeyi bulmak gibi zahmetli bir iş yapmamız gerekir. Ama bilgisayarlar böyle işler için var.
Hesabın sonunda, bütün sinema oyuncularına olan mesafesi en yakın olan aktörün Harvey Keitel olduğu ortaya çıkıyor. Bütün aktörlerin “Keitel sayısı”nın ortalaması sadece 2,85.
Bir dairenin içinde, dairenin çevresindeki noktalara ortalama uzaklığı en küçük olan nokta merkez noktasıdır (diğer iç noktalar, çevredeki bazı noktalara daha yakın olsalar da çoğunluğa uzak kalırlar). Bu geometrik benzetmeden yola çıkarak Harvey Keitel’in sinema dünyasının merkezinde olduğunu söyleyebiliriz.
Ancak bu merkez epeyce dolu; merkeze en yakın ilk bin kişinin sayıları 2,85 ila 3,06 gibi dar bir aralıkta değişiyor.
Ağların matematiksel dili
Ağların matematiksel incelenmesinde basit bir model kullanılır: Bir ağ, belli sayıda noktalar ve bunların bazıları arasındaki bağlantılardan ibarettir. Milgram’ın incelediği türden arkadaşlık ağlarından bahsediyorsak,
noktalar kişileri temsil eder ve iki kişi yakın arkadaşsa aralarında bir bağlantı varsayarız. Hollywood oyuncuları ağında noktalar yine insanları temsil eder, ama aralarındaki bağlantı arkadaşlık ilişkisiyle değil aynı filmde rol almalarıyla kurulur.
Ağ dilinde bir aktörün Bacon sayısı, o aktörle Bacon arasındaki “uzaklık” olarak bilinir.
Ağda iki nokta
seçelim ve bağlantıları takip ederek birinden diğerine bir yol çizelim. Birçok uzun ve dolambaçlı yol
bulunabilir, ama biz en az adım gerektiren(ler)i seçelim. Bunların uzunluğu, iki noktanın birbirine
“uzaklığı”olarak tanımlanır. Ortalama Bacon sayısı ise, diğer aktörlerin Bacon’a olan bu uzaklıklarının
ortalamalasıdır.
Aktörler ağının çapının ne olduğunu bilmesek de bir tahminde bulunabiliriz. “Oracle of Bacon” herkese en
uzak olan aktörün ortalama uzaklığının 10,105 olduğunu hesaplamış. Adı açıklanmayan bu aktöre en uzak
olanlar sadece 15 adım mesafede, demek ki ağın çapı da 15.
Yani, milyonlarca aktörden herhangi ikisini seçin, birinden diğerine en fazla 15 adımda ulaşabilirsiniz, o da
çok şanssızsanız. Çok daha yüksek ihtimalle 4-5 adım yeterli olacaktır. Küçük dünya ağlarının matematiksel
tanımı da böyledir: Ağın çapı, ağdaki nokta sayısından çok çok küçük olmalıdır.
Şu en uzakta duran aktöre daha ayrıntılı bakalım. Aşağıdaki tablo, bu aktöre her uzaklık değerinde kaç tane
aktör olduğunun dağılımını veriyor.
Aktörümüzün aynı filmde beraber çalıştığı sadece yedi kişi var. Muhtemelen sadece bir veya iki tane çok
düşük bütçeli filmde oynamış. Kendisiyle oynayanlarla beraber oynayan (ama onunla doğrudan beraber
çalışmayan) sadece iki aktör var. Bir sonraki katmanda sadece dört kişi, sonrakinde ise sadece iki kişi
mevcut. Garip bir şekilde birçok yalıtılmış aktör, birbirleriyle de pek biraraya gelmeden, olağanüstü küçük
kadrolu filmlerde yer almışlar. Ancak yedinci adımdan sonra belli bir kalabalık oluşmaya başlıyor, ondan
sonra üç adım daha atarak bir milyon kişilik bir katmana ulaşıyoruz.
Bu örnek, küçük bir dünyada, herkesten uzak kalmanın aslında ne kadar zor olduğunu gösteriyor.
alıntı: acikbilim.com
